Waxaan rabaa inaan aqristayaasha sharafta leh inaan halkaan ugu soo gudbiyo maqaal kooban oo aan diirada ku saarayo arrin beryahaan saxaafada gudaha iyo dibadaba ay si aada uga hadleysay taasoo ah arinta aan kor ku xusay ee jubbaland.
Aqristoow inta aanan gudaha u galin qoraalkeyga waxaan rabaa inaan ogaano Jubbaland waa dhul noocee ah? Gobollada Jubooyinka waa dhul qadiimi ah waxaa caasimad u aheyd Kismaayo waxaana dowladii kacaanka u kala qaaday laba gobol oo kala ah Jubbada Hoose iyo Jubbada Dhexe.
Gobolku waa gobol dhaca koofurta Somalia waxa uuna xuduud la leeyahay dalka Keyna. waa gobol leh dhaqaalo aad u badan oo aan dhihi karno waa gobolka keliya ee ku yaal Somalia ee isku heysta sedexda nooc ee dhaqaalaha Somalia ku dhisan yahay ee kala ah Xoolaha, Beeraha iyo Kalluumeysiga.
Magaalada Kismaayo waxa ay aheyd caasimada seddexaad ee Somalia waxaana ka horeeya Muqdisho iyo Hargeysa. Haddaba aqristoow xageebuu salka ku hayaa muranka Kismaayo?
Waxaan rabaa inaan gudaha ugalo arrinta waana sidan:- Khilaafka Kismaayo waa mid salka ku hayo siyaasad taasoo u dhexeysa qollooyin ka baxsan dadka deegaanka, laakiin heybwadaag la ah dhinaca dhalashada waana mida keeneysa in arrintu yeelato culeys aad u ballaaran taasoo keeni karta inaan leysku fahmin, sababta oo ah qolo kasta waxa ay dooneysaa iney ku guuleysato damacaeeda dhinaca maamulida gobolka, taasoo ay rabaan iney ka faa,iideystaan kheyraadka faraha badan ee gobolku lee yahay.
Dhinaca kale waxaa jira arrin aan indhaha laga qarsan karin taasoo ah iney faragelin hoose ku hayaan qaar kamid ah wadama gobolka kuwaas oo midba dantiisa gaarka ah fiirsanaayo. Haddii aan ku hormaro dowladda Kenya waxa ay daneyneysaa maadaama ay xuduud la leedahay gobolka iney hesho maamul ay taageersan tahay oo ay fahmi karto ayada oo marmarsiiyo ka dhiganeysa dhanka ammaanka.
Dhinaca Itoobiya ayaguna waxa ay ku dadaalayaan iney helaan maamul ay u arkaan in aysan wax dhib ah uga imaaneyn ayaga oo ka cabsi qaba qolyaha hadda horboodaya Jubbaland oo ah qolyo xiriir dhow uu ka dhexeeyay qolooyin dowlada Itoobiya ay qatar u arkaan sida ONLF iyo AL-SHABAAB, waana mida keentay in Itoobiya ku qanciso wadamada kale ee gobolka inaan la taageerin Axmed Madoobe iyo kooxdiisa ayada oo cabsidaas sal ay u tahay.
Aqriste waxaa jira arrin kale oo ayaduna qeyb ka ah khilaafka gobolka taas oo ah gobolka Gedo waxaana sababay iney qeyb ka noqdaan waxaan u arkaa laba arimood oo kala ah:-
1- Maadaama Gedo lagu daray gobollada maamulka loo dhisayo iney muujiyaan damacooda siyaasadeed ee arintaas ku wajahan.
2-Ninka Lagu magacaabo Col. Bare Hiiraale oo ahaa ninkii xukumayay gobolka intii aysan qabsan maxkamadihii 2006 isuna arka inuu isaga ka mudan yahay Axmed Madoobe maadaama uu yahay nin taabacsan dowlada islamarkaasna uu u arko Axmed Madoobe iyo kooxdiisa iney yihiin qolyihii markii hore meesha ka saaray ayaga oo huwan shaar maxkamadeed, rabana inuu markiisa uga faa,iideysto taageerada ay dowlada u heyso iyo khilaafka ka dhexeeya Axmed Madoobe iyo dowladda.
Isku soo wada duub arrintu waxa ay ku biya shuban doontaa meelihii ay caanka ku ahayd mudadii dagaalada sokeeye ee ah xarig jiid colaadeed taasoo aan dan u ahayn umada Soomaaliyed ee dhibku ku raagay rabtana iney ka baxdo colaadii ay ku jireen mudada dheer.
Dhan ka kale qaxootigii dibada jiray ayaa ku haminaya iney dalkoodii dib ugu noqdaan mana haboono in hada la barakiciyo mid kale oo cusub.
W/D: Cabdi Rizaaq Ibraahim